De heilige drie-eenheid en vooral drie
Het begint bij hectometerpaal 107,6, ongeveer. Pint u mij niet aan de ligging van zo’n paaltje vast. In ieder geval rijd ik vanuit de Veluwe naar het Nieuwland richting Almere op de A27. Daar waar ook veel roofvogels dood langs de kant liggen. Net voor de Stichtse Brug doemen de eerste windopvangreuzen op, die onverzettelijk draaien om ons van energie te voorzien. De vallei van windturbines, waarmee op winderige dagen aanzienlijk veel energie wordt opgewekt. In deze vlakke, redelijke nieuwe provincie staan er dan ook zeshonderd. Als je goed wil zien hoe dat eruitziet raad ik iedereen aan deze route eens te nemen. Maar er is meer. Er valt daar zoveel samen. Zeker twee van de drie belangrijkste elementen uit ons bestaan komen hier samen.
Technologie
Op de brug aan de linkerkant, aan de andere kant van het kanaal richting Almere, zien wij als eerste van de drie-eenheid, de meest kolossale dozen staan die ons landje rijk is. Doorvoerstallen van immense omvang, opslagplaatsen waarin spullen staan die Nederland en Europa voeden gaan met allerlei producten, of het nu heel of – halffabricaten zijn. Dit “Nieuwland” met nieuwe ideeën en nieuwe bestemmingen. In een paar maanden tijd wordt een prefab-box gebouwd, wegen aangelegd, boompjes gepland, lantaarnpalen neergezet, parkeerplaatsen voor de werknemers aangelegd, alles om de doorstroom van producten te garanderen. Een bijna hallucinante ervaring als je erlangs rijdt. De kleuren, de verschillende omvang, de snelheid waarin ik het heb zien groeien, ontwikkelen, het blijft knap wat wij kunnen maken en verpesten. Het is maar hoe je het ziet!
Maar lang niet zo hallucinant als de huizen die aan de linkerkant zijn gebouwd op een open grasveld ongeveer vijfhonderdmeter van de turbines af, bij hectometerpaal 112,3. Ze vallen in het niets bij hoogte van de briesonderscheppers. Het lijken wel legostukjes met die kleine lieve raampjes en deurtjes.
De enorme windvangers zijn er in overvloed en het mooist te zien op een zonnige dag met genoeg wind vanaf boven op de brug bekeken. Zo ver het oog kan reiken zijn er draaiende vleugels te zien. Soms langs het water, soms dwars over boerenlandschap, de boer die die vrolijk door boert en smakken met geld verdient aan die luchthappers. Voor de jonge generatie, die in de huisjes wonen aan de overkant van de snelweg, wordt dit landschap de normaalste zaak van de wereld. Ik moet er altijd nog aan wennen. Maar niks is mij vreemd op dit nieuwe stukje land. Technologie is vooruitgang is achteruitgang, ineen. We zijn zo goed in vooruitgang, dat het direct achteruitgang betekent in vele gevallen. Waar is de balans, wie bepaalt dat en waarom zijn wij daar allemaal niet mee gemoeid, waarom lopen sommige mensen voor en blijft er vaak een gedesillusioneerd groep achter, die terecht vraagt waar wij staan? Draaien technologische ontwikkelingen nu om ons burgers of een groep die deze vooruitgang nooit meer kan stoppen? Waar zit de grens, de uitleg, de manier waarop voorlopers, achterlopers, als men dat zo kan zien, achterlaten en waarom zou de status quo niet gehandhaafd, gerespecteerd mogen worden, wanneer gaat het te snel en of te langzaam?
In een interview van de BBC met Aldous Huxley in 1961 geeft Huxley het volgende, dat al eerder aangegeven was, aan: “Technology was made for man and not man for technology.” We moet geen slachtoffer zijn van onze eigen technologie. We zijn een aantal jaar verder. Hoe staan wij er eigenlijk voor?
Natuur
Aan de rechterzijde vanaf de Stichtse brug ziet u een prachtig aangelegd stukje natuur. De zon reflecteert in het water, ik zie mooie volle bomen en allerlei vogels in het water. Een postzegeltje groen. Dit aangelegde stuk natuur lijkt op het oog ook goed. Ik ben geen expert, maar het ziet er gezond uit. Maar ook weer aangelegd, zoals zoveel is aangelegd, zoals zoveel van wat wij op deze delta allemaal verwezenlijkt hebben aan projecten is aangelegd.
De maakbare wereld, omgeploegde zelfverzonnen werkelijkheid van een stuk aarde dat haar hele lichaam blootgeeft en alles laat gebeuren. Het is de grootste speeltuin die wij hebben, de meest veranderbare openbare gezichtsbepalende aantallen meters grond die wij en koesteren en direct kunnen vernietigen.
Gelukkig staat natuur in al haar facetten weer op de kaart. De natuurherstelwet is op Europees niveau aangenomen. Ook al was het een nipte overwinning, natuur is hot en zal dat in mijn opinie altijd moeten blijven. Zoals wij de opslagdozen en windmolens kunnen bouwen, maar ook dit stukje natuur, zoals de Veluwe ooit op is gebouwd, zo zouden wij fantastisch uitvoering kunnen geven aan een wet die goed voor ons allen is, natuurherstel op grote schaal. Ik weet zeker dat deze twee belangrijke elementen, natuur en technologie in ons bestaan heel mooi samen kunnen vloeien.
Lobbyisten, belanghebbenden van andere ordes hebben zich stevig verzet en zullen dat ook altijd blijven doen. Er is toch nog genoeg bos? Met niet eens zo heel veel moeite, maar met mentaliteitsverandering hebben wij met ons vernuft, onze kennis en onze mogelijkheden technologie toe te passen binnen afzienbare tijd meer natuur. Alleen is die mentaliteitsverandering nogal een ding! Te lang in het neoliberale kunstleven gewoond, gewerkt en geleefd. Overgeleverd aan sommige grillen van de markt, aan social media, die overal is binnengedrongen, zoals wij bijna in alle andere levens zijn binnengedrongen, zoals wij natuur zijn binnengedrongen en het niet altijd even netjes hebben achtergelaten, waar wij hebben genomen, maar wij bij lange na niet voldoende hebben teruggegeven. Gecompenseerd zoals het in vele vergunningsplannen en beleidsplannen is opgeschreven. Neem nu en betaal later is ook daar vaak een gegeven geworden. Terwijl het met natuur juist beter is om eerst te betalen, eerst te compenseren, duidelijk te weten wat er moet gebeuren met flora en fauna en daarna pas te nemen, als dat echt nodig is. Want vaak zijn er oplossingen die veel beter werken dan goedkopere versies. Begrijpelijk in een wereld die de terugverdienperiodes zo klein mogelijk willen houden. Begrijpelijk als men belangen voor andere belangen laat gaan, begrijpelijk als er geen echte visie is op natuur en leefomgeving. Dat gaat mis.
Eerst de natuur, dan de lopende mens, dan de fietsende mens, dan de rijdende mens, dan de vliegende mens. Denk je bijvoorbeeld vanuit het laatste dan heb je een totaal andere visie op de wereld dan de mens die allereerst aan de natuur denkt.
Mens
Als we dan langzaam de brug afrijden richting de splitsing naar Almere Buiten en of Almere stad, met een fantastische bocht linksaf voor bedreven autorijders, komen wij langzaam in het domein waar wij als opgekropte primaten daadwerkelijk slapen, eten en werken, verliefd worden, scheiden en opgroeien tot volwaardige burgers in onze huidige maatschappij.
Op dit moment probeert een aantal partijen te scoren bij het electoraat. Na de valse stop van Rutte, inzake het migratiebeleid, het Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt en de grote bezem die door de politiek is gegaan zijn in ieder geval de grote voorkeurspartijen het erover eens dat bestaanszekerheid het summum moet worden van de verkiezingen. Het punt waarover men het eens zou moeten worden. Die nieuwe weg die wij moeten inslaan. De overheid dient de burger, niet andersom. Woorden als vertrouwen, samenwerken en samen doen staan weer boven aan de nomenclatuur van verschillende politici. Aan de andere kant horen wij vaart te maken, niets meer doorschuiven naar de volgende generaties, oplossingen aanbieden binnen deze generatie.
Ik heb nogal redelijk vertrouwen in mensen. Ik blijf dat ook hebben. Ik wil namelijk niet dat ik tegen zaken ga ageren die in de kern best goed zijn, maar die op dit moment te snel gaan of nog niet goed worden uitgelegd. Waar bewegingen met goede doelen soms te ver doorschieten en andere mensen juist achterlaten of helemaal vergeten. Waar aan de andere kant vaak te snel wordt gereageerd op ideeën, die over het algemeen ook grote groepen vooruit kunnen helpen. Maar er zijn meer fundamentele menselijke elementaire basisvaardigenheden kapotgegaan, die onze veiligheid naar elkaar toe niet beter maken, dat weer resulteert in meer afstand van elkaar, dat er weer voor zorgt dat dat gevoel weer sterker wordt. Naast een nieuw sociaal contract vanuit politiek naar burgers en vice versa zou ik vanuit mij graag een ouder, veel wezenlijk elementair basiszijn van ons mens willen neerleggen, dat veel meer tussen ons plaatsvindt. Van mens tot mens, van burger, naar burger. Want wij zijn de politiek, wij zijn onze instellingen, wij zijn onze (vervuilende) bedrijven. Wij zijn onze gemeente, wij zijn onze huisarts, leraar, stagiaire, verpleegkundige, buschauffeur, onze behandelaren en onze kappers.
Lezend in Trauma Sporen van prof. Dr. Bessel van de Kolk kom ik deze conclusie tegen van Jerome Kagan, vooraanstaand emeritus-hoogleraar in de kinderpsychologie aan de Harvard-universiteit:
“Hoewel mensen een biologische aanleg erven die hun de ruimte geeft om angst, jaloezie, zelfzucht en afgunst te voelen, erven wij nog een sterkere aanleg tot vriendelijkheid, mededogen, samenwerking, liefde en zorg – vooral voor degenen die in nood zijn.”
Daar achteraan schrijft de heer Van der Kolk zelf:
“De mogelijkheid om je veilig te kunnen voelen bij andere mensen is waarschijnlijk het allerbelangrijkste aspect van de geestelijke gezondheid; veilige verbindingen zijn essentieel voor een zinvol en bevredigend leven.”
Ik herhaal nog een keer: ‘een sterkere aanleg tot vriendelijkheid, mededogen en samenwerking, liefde en zorg.’ Vooral voor degenen in nood. Nu wil ik absoluut niet beweren dat wij in Nederland echt in nood zijn, daarvoor hoeft u alleen uw blik over de wereld te laten glijden; het kan veel en veel erger. Erger in zin de van natuurrampen, mensenrechtenschending, levensstandaarden, leefomgevingen, politieke malaise en meer van zulks, maar sinds een aantal jaar zijn er wel elementen, mechanismen onze samenleving binnengeslopen die redelijk goed zijn in het meer en verder ontwrichten van de maatschappij als geheel. En ofschoon het er aan de buitenkant nog steeds prachtig en goed uitziet, en hoewel wij nog boven aan vele lijsten staan, merk ik, hoor ik, voel ik dat de emmer nu inderdaad aan het overlopen is geweest en goed ook.
Terecht dat u vraagt welke elementen dat zijn. Een politiek gedreven zonder visie op de schouders van het neoliberale gedachtengoed heeft voor sommigen goed uitgepakt, het zal ons allen niet verbazen dat er weer op die visieloosheid wordt gestemd, en voor anderen funest uitgepakt. Het is niet voor niets dat Nieuw Sociaal Contract en PVDA/Groenlinks snel willen herstellen in vertrouwen en maatregelen nemen om dat enigszins weer in balans te brengen. “We moeten vaart maken.”
Echt verknipte politici die een podium hebben gehad, die ronduit meedeinden op een crisis. Die de crisis helemaal hebben uitgewoond en tot nu toe een handvol mensen gek blijft maken, die op hun beurt steeds meer realiteitszin verliezen en daardoor ook in het echte leven steeds meer problemen krijgen. Autonoom is niet gewoon! Deze valse hoop en onjuiste valse boodschappen hebben voor veel innerlijke strijd gezorgd, die er niet altijd even goed uitkwam. In deze alinea kan ik sommige influencers aanhalen, die weten wat zij zeggen en tegelijkertijd levens kapot maken; zogenaamde strijders die de ene leugen na de andere vertellen, variërend van gezondheidsproducten promoten en misleidende opvattingen over politiek, maatschappij en medische wereld. Maar zo vaak en veel te vaak onwaar en beschadigend.
Hierbij hoort ongetwijfeld dit stuk uit Trauma Sporen van dhr. Van der Kolk:
Bendes, extremistische politieke partijen en religieuze sekten kunnen troost bieden, maar zijn zelden in staat om de geestelijke flexibiliteit te kweken die nodig is om volledig open te staan voor wat het leven te bieden heeft. Daarom kunnen zij hun leden nooit bevrijden uit hun trauma’s. Goed functionerende mensen zijn in staat om individuele verschillen te accepteren en de menselijkheid van anderen te erkennen.”
Herkennen is voor velen tegenwoordig al moeilijk genoeg. Erger nog, dit soort fundamentele principes van onze samenlevingen worden verkwanseld. In de kleine cultuuroorlog, die iig in de westerse landen over de wereld gaat, wordt amper echt geluisterd, gewaardeerd wat een ander te zeggen heeft, wat een ander bedoeld. Het is al klaar in de hoofden en kan niet meer afwijken van wat bedacht is en de gedachtenpolitie staat direct klaar om mensen te cancelen, op een schavot te zetten, zodat de goegemeente met gerust, maar gebroken hart, kan vuren. Dat daar ontzettende hoeveelheid bagger tussen zit maakt blijkbaar niets uit. Verdienmodellen bij kranten, sommige columnisten, charlatans en volksmenners zijn blijkbaar belangrijker dan ooit uit deze verwrongen cultuur te komen. It’s suits them well. Het blijft moddergooien en wordt naarmate de tijd verstrijkt niet beter. Ook daar valt de winst dus niet te behalen. Een leuke cirkel, maar het wordt doodsaai en het wordt niet beter.
Dat moeten wij dus echt zelf doen. Andermans hart en geest echt binnenlaten, zo dat jouw hart en geest echt wordt binnengelaten. Zo las ik ooit dat wij te veel ons scherm zijn geworden, te veel uren besteden aan digitale onzin, te veel tijd besteden aan tv, ons te weinig echt willen verplaatsen in andermans leed, leven en ons te veel laten leiden door ons eigen gelijk. Aan de andere kant hollen wij achter geld aan en vergaten wij bijna dat er een miljoen mensen onder de armoedegrens leeft. Ook verwachten wij veel te veel van onze kinderen. Iedereen moet maar het beste zijn en op nummer een staan. Terwijl dat allemaal niet nodig is om iemands hart en geest te raken. Biologisch gezien willen wij zo dicht mogelijk bij en met elkaar zijn, ieder mens. En toch laten wij ons door mechanismen en andere elementen uit elkaar spelen. Een overvolle GGZ, die volgens mij veel minder vol kan zijn.
Zo kunnen politieke partijen nog zo hun best doen met hun nieuwe politiek stijl en swag; een groot voorbeeld vormen, maar uiteindelijk zijn wij zelf aanzet om weer eens over de schutting te kijken. Onszelf weer naar buiten te wensen en niet opgesloten te zitten tussen die polariserende muren die wijzelf hebben opgebouwd. Iedereen, de racistische buurvrouw, de schuwe buurman, de olijke juf, de treinmachinist en de nieuwe Nederlanders!