Als mensen floreren, floreert de rest mee in samenhang met de omgeving.
De afgelopen maanden kwam het woord leefbaarheid nogal eens voorbij. Dikke documenten en onderzoeken met afkortingen, die weer verwezen naar andere onderzoeken, die uiteindelijk moesten laten zien dat uw leefomgeving er voortdurend op vooruit zou gaan. Het woord prijkt fier op de voorkant van websites en komt in vele rapporten, vooral in het begin, een paar keer voor. Daarna zakt het weg in aaibare lege wol. Leefbaarheid! Leefbaarheid, lege huls of een instrument waar inwoner, beleidsmaker, ambtenaar, provinciaals statenlid en of wethouder echt iets mee kan en wil?
Wat is dan leefbaarheid?
De Leefbarometer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties geeft een korte maar krachtige definitie:
“Leefbaarheid is de mate waarin de omgeving aansluit bij de eisen en wensen die er door de mens aan worden gesteld.”
Daaronder zitten er een aantal dimensies.
- Woningvoorraad
- Fysieke omgeving
- Voorzieningen
- Sociale samenhang
- Overlast en onveiligheid
“Bij de eisen en wensen die er door de mens aan worden gesteld.” Dat is een mooi, ruim begrip. Gelukkig weet BZK dat ook en daarom worden deze dimensies ook onderverdeeld, niet alles weegt even zwaar. De Leefbaarometer wordt hopelijk vaak herijkt naar mate samenstellingen, dorpen en wijken veranderen. Niks nieuws onder de zon. Bruikbare meters om leefbaarheid mee te meten.
Maar dat is niet de enige definitie, zoals zo vaak zijn er meerdere definities waar men mee kan werken of vanuit kan gaan.
- Een paar van Wikipedia: ‘geschikt om erin of ermee te kunnen leven’ (Van Dale, 1997)
- In 1969 omschreef Groot leefbaarheid als de subjectieve waardering van een sociaal-ruimtelijke situatie over het verwerven van een redelijk inkomen en het genieten van een redelijke mate van sociale zekerheid, de adequate bevrediging van de behoefte aan goederen en diensten door de verzorgende outillage, de verschaffing van woongenot door de fysieke uitrusting en het zich welbevinden in de betreffende sociale eenheid.
- “Bakstenen kun je tellen, leefbaarheid niet” (Dieten en Moscoviter, 1994, in Van Dorst, 2005).
De subjectieve waardering is voor bijna elk mens anders en zelfs binnen gezinnen kunnen zeer grote verschillen over de term leefbaarheid zijn. De een gooit het op veiligheid en de ander op het verval van de fysieke omgeving. Dat is duidelijk, maar als dit begrip herhaaldelijk opgeworpen en gebruikt wordt als voornaamste reden om bestemmings- of inpassingsplannen erdoorheen te krijgen, wordt het steeds meer een zakelijk, harder begrip. Uitruil?
Honderden Plannen
Er liggen op dit moment honderden plannen op tafel van industrie, gemeente, provincie of rijk die de leefbaarheid van mensen in het gedrang kan brengen. Naast dat de stikstofaffaire mensen op scherp heeft gezet, zijn er honderden andere redenen om leefbaarheid serieus te nemen als burger. Naast honderden plannen, van grote boxen bouwen voor logistiek gewin, tot aan nieuwe velden met zonnepanelen, windmolens, woningbouw, zijn er gelukkig veel mensen in verweer tegen sommige plannen. Uitbreiden, uitbreiden, de wereld vraagt erom, maar uw dorp, uw gemeente misschien niet. In vele van uitbreiding of inpassingsplannen die gerealiseerd zijn hebben we gezien dat de leefbaarheid niet vooruitging. Wel het geld! De overlast, onveiligheid en inbreuk op fysieke omgevingen, zoals natuur, nam men dan op de koop toe. Waarom?
Leefbaarheid als dekmantel
Onder het mom van leefbaarheid mensen mee willen krijgen in de ideeën, plannen uitvoeringen van soms immense veranderende structuren in landschap en of wijk of straat. Het is nogal wat. Vaak wordt leefbaarheid gebruikt als dekmantel voor de echte grote impact. “Maar jullie krijgen toch veilige fietspaden, en bosjes langs de kant.” In de tussentijd groeien bedrijven uit hun voegen en hun negatieve effecten groeien mee, die meer en meer impact hebben op uw leefbaarheid.
Dikke documenten
Leefbaarheid alleen benoemen op een site en op de eerste pagina van een vuistdik document helpt niet de verandering te maken die mensen graag zien. Echt inspraak, communicatie en participatie wel. Misschien helpt het beleids- en planmakers, industrie en politiek om direct aan het begin uit te leggen wat zij onder leefbaarheid verstaan. Wat er beschadigd wordt en hoe dat gerepareerd wordt, voordat plannen uitgevoerd worden. Niet iedereen is bezig met deze tak van sport. Maar u kunt wel de negatieve effecten meekrijgen. Zorg voor uw leefbaarheid en als het moet sta op en zoek gelijkgestemden, de wijkraad bijvoorbeeld, die uw buurt voor u leefbaar willen houden. Een primaire taak van gemeente, provincie en Rijk, maar door het ontbreken van echte regie, nogal eens vergeten. Kijk, als u mee wilt doen en weten wat er speelt, mee op o.a. berichten over uw buurt.
